Bidprentje Achiel Vandamme

Dit is het bidprentje van Achiel, gedrukt in Lauwe, 

wellicht door toedoen van zijn familie in Lauwe

" Vreugdig zag hij den zegepraal van 't Vaderland en op 't ogenblik dat hij de zoete hoop mocht koesteren zijn geboortegrond en de geliefden zijns herten weder te zien velde hem de ziekte neder. "

Lauwe

 ZIJN LAATST BEWAARDE BRIEF.

Antwerpen, den 2 februari 1919  

“ Ik ben goed aangekomen in mijne batterie maar veel kouwde geleden in Tourcoing.                                                                                                                                                                             Bij Lucie heb ik het goed gesteld. Gij kend ze ook wel, gij moet niet vragen of  als zij gevraagt en getaald . Ik heb haar den pak scocolat gegeven voor haar nieuwjaar want ik moeste niet wat geven en zij was toch zoo content. Ik heb daar wel gelachen met die Augusta dat is een meisje die zouw geerne verkeren want het is zot van een knecht en ik heb er nog al mede gelachen. ge moet het geloven dat tijd mij niet tegen stak.                                                                                         

En van daar ben ik naar Lauwe en ik heb daar ook goed ontvangen geweest en ik wist niet waar eerst zien dat allen zoo zere klapten en al te gaar. Wel wel daar is ne mensch algelijk goed ontvangen.                                                                                

Nu ik heb een brief ontvangen van onckel Camiel met een portret van Achille en een van Remie. Zij zijn nog redelijk getrokken. Ik heb ook nog een brief gehad van Capon en volgens dat het schijnt zouw zijn zuster maar op 4 uren van hier zijn. Zoo ik zal zeere ne keer schrijven en dan gaan. “

Dramatisch , nog geen twee weken later is Achiel overleden, naar men zegde, ten gevolge van tyfus.

BRIEF UIT ANTWERPEN

Antwerpen 2/1/1019   “ Ik heb goed uwen brief ontvangen van den morgen waarin ik mijn nieuwjaar vint zoo ook het certifikaat.. Ik bedank u voor uw goedheid. Ook den brief van Georges waarop hj laat weten dat Marguerite de koeien niet met meer wacht. Ik zie ook op uwen brief dat Martha thuis is maar hoe heeft zij het gesteld op haren weg in Parijs en heeft vader haar gevonden in Bordeaux. Laat het mj al weten.

Nu Alice, ik moet u laten weten alsdat ik verandert ben van batterie. Zoo gij moet opletten als gij schrijft. Het adres staat van boven op den brief.
Achille Vandamme 3 batterie 5 Groupe 2 R.A.L - Antwerpen

NIEUWJAARSWENS

Gent 24/12/18                                                        

  "Den schoonen dag zal zeker ook wel komen"

"Ik kom u een goed en gelukkig nieuwjaar te wenschen, wel te hopen dat wij in het jaar 1919 allen bij elkaar zullen zijn. Het is nu algelijk een verandering bij over jaar. Nu is Martha thuis gekomen en we moeten niet meer vechten. Men mag nu gerust gaan slapen. Vroeger moest men altijd aan iemand denken. Den schoonen dag zal zeker ook wel komen in het jaar 19 dat ik zal mogen van den troep afgaan. Wat eenen schoonen dag zal dat zijn voor ons allen wij wederom mogen te zamen een nieuw leven opoefenen.

Nu alice, ik heb ook u pakje ontvangen met alles in, zoo ook een kaarte waarop gij mij laat weten als dat vader naar Bordeaux is achter Martha. Zoo zij zal al thuis zijn.

Zoo ik hoop wel dat gij achter een certificaat zult gaan voor mij omdat ik zouw kunnen in conge komen.”

EEN CERTIFIKAAT VAN DE BURGEMEERSTER OM IN CONGE TE KOMEN.

EEN CERTIFIKAAT VAN DE BURGEMEESTER DAT MARTHA NA 4 JAAR THUIS IS.

Gent den 20 december 1918

“ Nu alice dat is een brief dat ik u meegeeft van eene cameraad tot tegen Bordeaux want de conges zijn op voor frankrijk maar ik mag nog komen. Daar ik in conge geweest heb naar nonkel  August, zoo ik moet mijne toer afwachten. Maar ge moet zien als Martha thuis komt datgij met haar naar den burgmeesters gaat achter een certifikaat voor mij en doen daarop zetten dat Martha afgekomen is van duitschlsnd en dat meer dan 4 jaar is dat ik haar niet meer gezien heb en alzoo zouw ik nog voor nieuwjaar kunnen thuis zijn.

En ge moet ook geld zenden want het zouw kunnen gebeuren dat wij moeten onze route betalen. Zoo ge moet maar geld genoeg zenden want ge moet ook weten dat het bijna een jaar is dat ik u allen niet meer gezien heb en ik verlang ook ne keer al te samen te kunnen klappen en lachen.".

Eerste Brief uit Gent

Van 2 november tot 4 december zijn er geen brieven. Zijn die niet toegekomen ? Ook vanaf heden zijn de brieven minder talrijk, hij schrijft;

EERSTE BRIEF  UIT GENT. “ DAT IS WAT WILT , BELGIE IS LIBER.”

GENT  4/12/18    " ... het was 14 dagen dat wij geen brieven gehad hebben en wij moesten niet schrijven, de brieven vertrokken niet en zoo wat avans van te schrijven als alle brieven blijven hangen.  Vraagt of ik al het geld ontvangen heb. Het is al 14 dagen. Ik heb het u pertank geschreven. Nu alice, wij vertrekken bij eenige dagen naar duitschland. Dat zal iets zijn als wij daar zullen toekomen maar ik geloof niet dat den oorlog gedaan is want er zit noch iets onder dat ze niet kenbaar maken. Nu dat is wat dat wilt, belgie is liber.”

MARIA VANHAVERBEKE

Gent 14/12   " Alice ik heb u al geschreven dat Maria Vanhaverbeke dood is seder een maand of twee. Zij is ziek gevallen en is dood op 3 dagen. Zij zijn daar toch al jong gestorven niet waar, maar er is niets aan te doen.”

Gent 12/12/18      ALLES VEEL DUURDER DAN BACHTEN DE KUPE

" ik kom juist 3 brieven te ontvangen, een van 29 en den 30e van de 11e maand en van den 4e december. Gij zegt dat het een alf maand is dat gij van mij geen  nieuws gehad heeft een alf  maand kan niet zijn of de brieven zijn achter gebleven. Maar ik heb in 8 dagen niet geschreven daar ik in conge was bij nonkel August en ik had het u geschreven eer ik vertrok. Als ik eerder in de batterie gekomen ben heb ik het sanderendaags geschreven. Gij zegt dat gijder staat om zot te komen. Ge moet nu op mij niet meer denken, er zal niets meer gebeuren, den oorlog is nu gedaan en het is toch ook niet noodig dat men  alle dage schrijft nu tegenwoordig nietwaar want hier waar we nu zijn is alles vele dierder dan bachten de kupe.

Ieder keer dat ik schrijf is het nu 1 fr of 2 fr voor 5 blaten en 5 enveloppen is het ne 1 f 25. Zoo als men ne keer of 2 in een week schrijf is het voor het minste 5 naar 6 fr per week. Zoo zie ne keer, zoo het is niet om de zot te houden met papier, niet waar Alice.”

WAPENSTILSTAND...

EERSTE BRIEF  UIT GENT. “ DAT IS WAT WILT , BELGIE IS LIBER.”

11 november Wapenstilstand.

Van 2 november tot 4 december zijn er geen brieven bewaard. Wij weten dus niet hoe hij de wapen- stilstand heeft ervaren. Wel schrijft hij niet meer  van aan het front maar van uit Gent. De post is ook onregelmatig geweest of zijn zij brieven bij verhuis achterwege gebleven. Hij schrijft:

GENT  4/12/18    " ... het was 14 dagen dat wij geen brieven gehad hebben en wij moesten niet schrijven, de brieven vertrokken niet en zoo wat avans van te schrijven als alle brieven blijven hangen.  Vraagt of ik al het geld ontvangen heb. Het is al 14 dagen. Ik heb het u pertank geschreven. Nu alice, wij vertrekken bij eenige dagen naar duitschland. Dat zal iets zijn als wij daar zullen toekomen maar ik geloof niet dat den oorlog gedaan is want er zit noch iets onder dat ze niet kenbaar maken. Nu dat is wat dat wilt, belgie is liber.”

BLIJ WEERZIEN VAN ZIJN ZUS MARTHA

BLIJ WEERZIEN...

"  Front 2/11/18  “ Ik kom u het goede nieuws vertellen. Ik heb Martha gaan bezoeken  en goed gevonden.   Ik ben eerst naar nonkel Emile geweest en van daar  heb ik naar nonkel August geweest  die ook in Lauwe woont seder een jaar en dan heb Slinna met een van  nonkel Emiels achter Martha geweest. Het was bijna donker als zij vertrokken zijn en ze zijn 's anderen daags smorgens met Marha afgekomen. Toen ik oorde dat ze inkwamen voelde ik bijna geen grond meer. Ge kunt peinzen meer dan 4 jaar elkander niet meer gezien hebben en ik herkende bijna haar niet meer. Zij is zoo verandert en vervet. Zij is wel versnelt en des avond hebben wij goed gelachen, ik en Jul van nonkel August hebben geheel den avond gezongen dat dunderde. Gij had daar ook moeten  zijn om zoo schoone te lachen, martha zei het ook. Ik heb daar 2 dagen geweest en het heeft mij niet verveelt. Gij mag het geloven ik had gisteren avond als ik thuis kwam niet veel tijd meer om te schrijven.                                                                                                                       Ik heb geschreven naar huis en het portret van Martha en van nonkel August naar huis gezonden. Gij zal het meschien ook al gezien hebben. ik heb ook het portret van nonkel Emiels ge vraagt of en zij hebben  het niet willen geven. Gij mag geloven dat zij niet schoon gedaan hebben met nonkel August en met Martha binst den oorlog. Ik was daar ook niet wel k' was veel beter bij nonkel August.   

Nu ik en Martha hebben ons te gare doen trekken in Lauwe en als  ze gedaan zijn zal ik dan een opzenden. Nu alice, gij mag geloven dat Martha en al, dat ze veel afgezien hebben 4 jasr lang bij de duitsch. Het was toch zoo content van mij te zien, dat arme schaap. Maar ik was ook content .                             

 Nu als de conge zullen open gaan zal ik u schrijven achter geld want ik zal komen met Martha en zij hebt geen belgsch noch fransch geld, t'is al duitsch en om haren trein te betalen zal ze moeten fransch geld hebben en ik zal Martha alleszins mede hebben als ik kom. Martha hebt ook ne brief geschreven. Ik heb hem in onze boite gestoken omdat gij hem sebit zouw hebben.” "

BEZOEK AAN DE ROOBAERT.   

Op 27 oktober 1918 schrijft hij: “ Ik heb naar de Roobaert (zijn thuis ) geweest maar  ik heb mij bijna niet verkent. Van ons huis en van Jul Dewulf en daar in ‘t rond is er niets meer te zien, geen brieke meer .Men zou niet geloven dat er daar huizen gestaan hebben. Gij moet niet denken van weder te keren....”

NAAR LAUWE  

"...  Ik ga over morgen naar Lauwe gaan zien hoe ze het daar stellen. Nu alice, men kan hier niet meer vinden om te eten. zou je gij mij geen pakje eten kunnen zenden met kaas of t’een en t’ander want ik kreveer bijna van den honger maar geen sausison dat mag ik niet, maar anders is het mij al gelijk. "

Front 29/10/18   "Ik ga morgen naar  Lauwe. Ik heb nog geen geld  maar ik kan niet meer

 wachten. Heb gij al geld gezonden of hoe komt het dat het nu zoo lang duurt ? “

Amateurschilderij van De Roobaert

Laatste compagnie Belgen gepakt

Blijkbaar is Achiel opgeschoven aan het front rond de streek van Roeselare. Hij schrijft op 17 oktober 1918:

“ Nu Alice, nieuws van de belgen die 4 jaar bij den duitsch geweest hebben.Er zijn bij duizende burgers uit Roeselare en de omstreken uit gekomen. Ik heb bij de burgers geweest en gevraagt als er aldaar geen Gheluwenaars waren.

 Ik vroeg dan wat de duische al zegden van de belsche soldaten. Hij antwoorde dat de duischer soldaten, zelfs al de offesieren zeiden, dat er geen eenen belsche soldaat meer bestond seder 1916 dat ze daar de laatste compagnie belgen gepakt hebben en de kop afgedaan hadden. Den duitsch zei ook nog dat er nog wat francoisen waren. Zoo dat zijn fransche nog vele doodloopers dat zij de engelsche. Maar weet gij wel waarom dat de duitsche dat zeiden dat er geen belgen meer waren, 't was om met dat vrouwvolk te kunnen rolleeren. Maar ge mag het geloven dat ze iets uitgemeten hebben seder de 4 jaren dat ze daar zitten.”

IN BEZET BELGIE  ALLES OM TE DIERST.

“ ... Nu een weinig van het eten aldaar: de boter was 40 fr van de kilo 't is serieus en nog een vindelijk, het brood was aan 3 fr  de kilo, het  vleesch 2 keren per week een stikske de groote van een vinger, 100 grammen 2 fr en het was voor sauwse te maken, zoo  de belgen hebben in 4 jaar geen vleesch geeeten en alles dat ge kosten denken, alles om te dierst

Aan het front in de streek

IN MOORSLEDE GEEN BRIEKE MEER TE VINDEN.

  Front 12/10/18       "......Wij hebben nog altijd veel werk met den offensief en wij moeten weer gaan beginnen. 't Is toch wel vreed, den oorlog bijna gedaan en de belgen mogen nu geen repos meer hebben. 't is vreed welke belgen die er nu op het slachtveld liggen. 't is maar een dikte (?). Nu gij vraagt hoe het gesteld is waar wij vooruit gegaan zijn. Wel ik heb tot tegen Moorslede geweest  met een van daar, nog ik nog hem, wisten niet meer waar wij waren. Er stond daar niet meer recht, verre van daar, er was zelfs geen brikke meer te vinden en verder zagen wij Dadizeele die nog niet veel geschonden is daar. Ze schieten er nu gele dagen op en 'is ook al  geheel plat. Ik zie ne keer dat de oorlog gedaan is dat er geen huis meer van geheel belgie nog geheel is.

NAAR GENT. Den oorlog zal geen jaar meer duren

Front 13/10/18   " ik kom den brief van George te ontvangen met een 10 fr in waarvan ik zeer content ben want nu heb ik nogal noodig want kreveren zullen wij hier van honger als wij geen geld moesten hebben om iets te kopen. Nu, morgen moeten de belgen wederom vooruit. 't Is tot Gent dat ze nu  moeten gaan en is de franschman die voortgaat. Nu den oorlog zal geen jaar meer duren dat is iets die heel zeker is."

BINNEN 14 DAGEN ZAL ONS ARME BELGIE LIBER ZIJN.

Front 13/10/18   " ik kom juist uwen brief van den 10 fr  te ontvangen. Gij vraagt als ik den brief van George ontvangen heb. Ja, geheel goed, ik had het juist van doen want anders zouw men hier  grote honger lijden. Nu wij zitten wederom in de slag en de pioten gaan weer dapper vooruit. Ze zitten nu al tien kilometer over Roeselare. In 14 dagen zal ons arme belgie liber zijn. Nu al zohaast dat gij den brief ontvangt antwoord mij en zend mij het adres van onckel Emile. Ik zal gaan zien of zij van Martha niet en

Dagblad " La petite Gironde "

LA PETITE GIRONDE

Blijkbaar stuurde zijn zus het dagblad uit Bordeaux "La petite Gironde" op.

"  18/7/18     " ik heb gezien dat ge het " petitte gironde" opgezonden hebt en dat het weder gekeerd is. Nu ik zeg het u nog ne keer indien gij het zouw vergeten hebben van het adres op te zenden van het bureau dat staat van boven op het journal."

De krant La Gironde , opgericht in 1854 om te strijden tegen de ideeën van Napoleon III . Met een 'gematigde republikeinse' tendens - 'liberaal' zou je vandaag kunnen zeggen - wilde het een belangrijke regionale republikeinse krant worden en een wijdverspreid cultureel product. Oorspronkelijk een gematigde centrist, werd de redactionele lijn in de loop der jaren meer rechts, totdat hij in de beroering van de Eerste Wereldoorlog in de buurt kwam van die van Action française . De krant zal collaborant zijn tijdens de bezetting, 

info Wikipedia

KRULLE BOSTIJN..

KRULLE BOSTIJN DE VLASMARCHAND   

 Front le 17/10/18   "Alice, nieuws van de belgen die 4 jaar bij den duitsch geweest hebben. Er zijn bij duizende burgers uit Roeselare en omstreken uitgekomen. Nu ik heb bij die burgers geweest en gevraagt als er daar geen gheluwenaars waren en een van die mannen antwoord mij  "ja kent gij de krulle Bostin van den Gheluwe molen, een boerke en vlaschmarchan Ge zie van hier dat ik wel kende, gij ook wel. Rene van lijon (Leon)  bostins en dan zei hij mij dat hij een weinig zeer oogen had. Zoo dan konde dan niet meer missen. Dan zegde hij dat hij met zijn zuster getrouwt was ,eerder een jaar, en dat hij  het goed stelde maar hij is niet durven blijven als de belgen  vooruit gingen, hij is voorder gevlucht. Nu hij vroeg als ik wist waar zijn ouders  waren. Ik zegde dat ik wist dat ze in frankrijk waren maar juist waar weet ik niet, alzoo heb ik geantwoord. Als gij moest het adres van Bostins  weten laat het mij weten, zal ne keer schrijven.”

ONZE DAPPERE PIOTTEN ZIJN AL OVER ROESELARE

ONZE DAPPERE PIOTTEN ZIJN AL OVER ROESELARE

Front 29/9/18  " beminde zuster,  op het duitsch papier kom ik eenige regelen te schrijven om de staat mijner gezondheid kenbaar te maken. Nu ik heb 8 dagen maar redelijk geweest, veel in het gevaar maar nu is gebeter daar onze dappere pioten al over Roeselare zitten en de Engelse in Meenen. Ze gaan noch altijd vooruit want wij hebben ook al boven de 2000 gevangen genomen.

  IN MOORSLEDE GEEN BRIEKE MEER TE VINDEN.

  Front 12/10/18       "......Wij hebben nog altijd veel werk met den offensief en wij moeten weer gaan beginnen. 't Is toch wel vreed, den oorlog bijna gedaan en de belgen mogen nu geen repos meer hebben. 't is vreed welke belgen die er nu op het slachtveld liggen. 't is maar een dikte (?). Nu gij vraagt hoe het gesteld is waar wij vooruit gegaan zijn. Wel ik heb tot tegen Moorslede geweest  met een van daar, nog ik nog hem, wisten niet meer waar wij waren. Er stond daar niet meer recht, verre van daar, er was zelfs geen brikke meer te vinden en verder zagen wij Dadizeele die nog niet veel geschonden is daar. Ze schieten er nu gele dagen op en 'is ook al  geheel plat. Ik zie ne keer dat de oorlog gedaan is dat er geen huis meer van geheel bel

NOOIT MEER TWEE DAGEN GEZOND IN MIJN SCHOONE JAREN...

MIJN  VERJAARDAG  IN ZULK GEVAAR

" nu, beminde zuster, vandaag is het mijne verjaardag, ben nu juist 20 jaren houd nu in mijne schoone jaren hier in zulk gevaar zitten en dat er meschien niemand denkt welk gevaar het is. 't Is tijd dat den oorlog eindig want anders zal ik het niet houden, nooit meer 2 dagen gezond in mijne schoone jaren."

KORTENDRANK HEEFT MIJ GENEZEN...

EEN FLES WIJN OF KORTEN DRANK GRAAG ....

Front le 26 aout 1918           "...Het is al reeds 6 dagen dat ik van u geen nieuws gehad  heb nog van niemand van t'huis en George schrijft ook nooit meer. Nu het is al lang geleden dat onckel Camiel geschreven hat masr van mij is het ook al meer dan 2 maanden leden dat ik  van hunder geen nieuws meer gehad heb. Ik heef  lest geschreven maar zij gaan ook nog lang mogen wachten eer dat ze nieuws weder hebben. Nu als Maurice in conge komt denk wel dat hij een vlesch wijn of korten drank zal mede hebben voor mij. Denk er goed op dat gij  ze zal mede geven.”

KORTENDRANK  HEEFT MIJ GENEZEN….....  

Frond 12/9/18    "  met mij  is het nu ook veel gebeter. Ben nu daar om trent de deur maar gij zouwt moeten zien hoe dat ik vemagert ben van alzoo bloed af te gaan en het heeft alzoo mij veel gekost. 'K heb weer alzoo geen geld niet meer t is nu niet verdronken want het is reeds een maand nalf dat ik geen drank meer gezien heb. Ik laat u varen  van gedronken. Te zien die litre wijn en dat fleschje kortendrank dat ik zondag gaan alen heb naar Maurice. Dat heeft mij veel deugd gedaan want ik heb geheel dat  fleschke uitgedronken in een keer. Ik geloof wel dat het dat is die mij genezen hebt want die drank is goed voor het zeer in de buik.

Ordonnans van de kapitein

RDONNANS VAN DE KAPITEIN ?   

Front  25/7/18   " Nu alice, ik geloof dat ik naar den tranchee niet meer zal  moeten gaan dat ik  zal ordenans zijn van de capitain. Ha da koste waar zijn 't ware ne  schoone  karot maar ik weet het noch niet zeker.  "

Front  28/7/18     GELD OM ORDONNANS  TE ZIJN.

" Nu beminde zuster, t' is met blijdschap dat ik u kom te zeggen dat ik zal ordonnans zijn van de capitain van mijne batterie. Ik zal nu nooit meer moeten naar de tranchee gaan en nooit meer moeten werken. Gij mag geloven dat ik blij ben want ik ging niet geerne naar de tranchee en ik moet het bij 10 dagen aanpakken en ik zal alle 14 dagen 10 fr.  hebben. Maar om ordonnans te zijn moet men voor het minste 75 fr bij hem hebben. Ik heb al met een ander moeten geld tonen. Ik had 25 fr van mij, 30 fr die gij mij gezonden heb en ik heb 50 fr gevraagd aan een cameraad om geld genoeg te kunnen tonen. Nu gij zouwt  moeten 50 fr zenden als ge wilt dat ik kan ordonans zijn want die officieren als zij iets moeten hebben moet gij zelf er achter gaan naar de winkel met u geld en zij betalen dat alle 15 dagen dus 2 keren te maand en hij heeft gezeid dat hij mij dan alle 15 dagen 10 fr drankgeld zal geven. Zo ik ga niet meer uitgaan om nog mij 25 fr te kunnen sparen en dan met de 50 fr  dat gij zal zenden dat zal dan 75 fr zijn. Ik zal dan waarschijnlijk nooit geen geld meer moeten  hebben  van thuis. Dat zal ook veel wel zijn dat zal dan voor mij alleen geen profijt zijn maar voor gijder ook. Nu beminde zuster, als gij wilt u broeder van het gevaar sparen t'is maar 50 fr te zenden en dan meschien nooit niet meer. Ik zal dan nooit zoo gelukkig geweest zijn bij den troep gelijk nu. Nu beminde zuster ik hoop wel dat gijder aan mijne vraag niet zal weigeren want het ware wel vreed voor mij."

Front den 4-8-1918   “ Als het is dat gij het geld nog niet gezonden hebt gij moet het nog niet zenden maar als gij het gezonden hebt t' is tog nog niet van ik moet geen ordonnans van de capitain zijn. Zijne oude ordonnans wil het nu voort doen. Ik heb toch geen change maar de capitain heeft gezeid van het eerste karot die nu komt zal het voor mij zijn en meschien dat ik algelijk naar de tranchee zql moeten gaan."

't GAAT SLECHT

KAMERADEN DOOR GAS GETROFFEN.

    Frond 9/3/18 " 'Mijn  twee beste cameraden zijn weg naar het hospital van de gaase die zeer slecht  is.”.

HET GAAT SLECHT, DE OORLOG IS AAN HET EINDIGEN  

  7/4/1918 “ ….Nu Alice wij moeten naar de tranchee gaan om  pausifen (?)  te maken gelijk ik pijnsde en dat ik u gezegd heb. Het is niet goed maar toch er is niets  aan te doen en  het gaat slecht zulle bij ons, 't   is gescheten gij mag  het geloven. Nu den oorlog is aan het  eindigen. Als hij gedaan is zal het beter zijn...

WIJ ZULLEN ZEKER NIET ALLEN DOOD ZIJN…   

Frond  11/4/18   “ ...Ik heb goed uwen brief ontvangen van den 6e waarover gij zegt dat gij triest zijt dat ik weder binnen ben. Gij moet daarop niet denken, het is oorlog, ik peins daarop al niet. Gij zegt ook dat gij niet gerust zijt maar we zullen zeker niet allen dood zijn maar nu daarvan zijn wij niet zeker. Er is maar een meester en 'is God en wij moeten zijn wil volgen en hopen op hem.”.

 ‘t IS HIER WAT GESCHETEN, WE MOGEN NIET UITGAAN….   “ Nu het is hier wat gescheten op het frond.  Gelijk gij weet zijn wij in repos en geen een mag uitgaan want er is eene ziekte in mijn batterie en wij moeten weederom bij 3 dagen naar het frond , naar Diiksmuide. Zoo wij hebben geen groote repos gehad. "

GEEN ETEN…Op 16/4 schrijft hij “ Zuster, ik kan hier voor het moment niet dikwijls schrijven want ben in mijne batterie niet ben bij de autos en ik moet hier bijna dag en nacht werken en bijna geen eten. ’t Is toch wreed soldaat moeten zijn en nog geen eten hebben. Ik verlang tot dat ik weder in mijne batterie ban want ‘tb is hier niet goed, gij mag het zeker zijn.”

Op 20/4 schrijft hij dat hij weer in zijn betterie is. “ ben blij ‘k was stijf van den hionger”

TABAK KOPEN VOOR VADER

GELD OM TABAK TE KOPEN VOOR VADER

5 augustus 1917

"Ik heb het pakje ontvangen waarvan ik zeer kontent was maar er was iets te kort. Ge moet een doos insteken met uw adres erop om de tabac te zenden. Nu het presseert niet want ik mag den tabac niet al in een keer kopen. "

13 augustus 1917

Alix, als gij nog een pakje wilde opzenden voor tabac op te zenden naar vader want hij is hier geen zoo dier "

In september zou hij tabak bezorgen voor zijn vader daar deze ginder veel goedkoper is maar hij liet weten dat hij de tabak niet durft opzenden. 

" Er is er een gestraft met 30 dagen cachot om tabak op te zenden."

”0p 7 februar 1918 schrijft hij van uit Calais: 

“ Men kan hier tabac krijgen aan 40 cent van 100 grammen en ik zouw er geerne vele mede brengen als ik in Congé kom voor vader dat hij geen moet kopen in Frankrijk en gij zouwdt daarvoor nog een weinig geld moeten zenden want met 5 fr. Kan ik niet doen. Ik had geen geld gevraagd had er geen tabac moeten zijn maar er is tabac te krijgen. Dat zouw vader veel plijsier doen van tabac te hebben. Als ik naar het frond moeste gaan, ik had er ook geen gevraagt want op het frond heeft men geen geld noodig. Wij zijn hiet messchien meer dan een maand en hier zonder geld zijn gaat het niet wel.”

  

Op 19 februari schrijft hij van uit het front: “ Ik zie dat mijn geld niet zeere komt. Ik heb al 5 fr; gehad van Capon om tabac te kopen voor vader.

Frond 27.2.19218:

“Ik heb goed uwen brief ontvangen ook den mandat maar ik ben daarvan niet kontent. Ik heb u al dikwijls genoeg gezeid dat gij geen mandaten moeste zenden en moet nu 8 dagen wachten voor ik geld heb. 

Ik kan geen tabac kopen en als ik zal geld hebben dan zal er messchien geen tabac meer zijn. ’t Is nu 50 centiemen voor een pak tabac.”

BOMMENOFFENSIEF IN CALAIS

BOMMENOFFENSIEF IN CALAIS

Op 26/1/18 schrijft hij: "   Wij vertrekken dinsdag maar ik en een van mijne maten moeten naar Calais. Wij zijn maar met twee mannen voor de 3e divisie en de 3e divisie ligt in repot in Calais. " en op 29/1/18     ".....Wij zijn gereed om te vertrekken het is nu 11uren en wij vertrekken om 1 uren zoo gij weet dat het niet lang meer zal duren.".

Calais 30/1/18  “ ….Ik ben van den morgen om 6 uren in Calais toegekomen en  ik schrijf u seffens om  mijn nieuw adres te laten weten .Voor den eersten dag dat ik hier ben , ze hebben mij nog al doen verschieten de duitsche vliegers. Zij hebben maar 20 bomben gesmeten en al  digt tegen ons , maar zij hebben er niet in gelukt want er waren geen doode nog gekwetste.”

Zijn adres Achille Vandamme -   D.128.3 batterie  MVD Armée Belge:

‘s Anderen daags schrijft hij «  Alix, als gij schrijft gij mag op het adres niet zetten Calais. Gij moet het juist schrijven gelijk ik. Niet min of meer want het mag niet geweten zijn waar wij liggen. Ik mag zelf op den brief niet zetten Calais. Ik zouw moeten zetten frond want dat is nu het frond voor mij meer of dat wij in repot liggen. Capoen is ook in repot maar ik weet niet waar hij is. Ik weet dat hij niet ver van hier is.”

GIJ MOET MIJ ALLE DAGEN SCHRIJVEN  

   Calais 2/2/18    "  Ik weet niet of gij geschreven hebt  maar ik ben al 5 dagen zonder nieuws van u. Dat gaat niet wel als men geen nieuws hebt van de famille. Ik heb wel brieven ontvangen seder ik hier  ben maar nog geen van u, denk wel van er morgen te hebben. Nu Alice ik geloof dat er nieuwe orders ingekomen zijn dat wij moeten den 5 den  naar de tranchee. Dat maakt niet, gij moet het adres niet zenden. Dat is het adres van het frond. Alice gij moet mij alle dage schrijven ik zal ook alle dage schrijven als ik kan."

 Frond 26/2/18    " ik kan niet veel schrijven want ze bombarderen hier vreed. Vele complimenten van Capon en van Jules  Dewulf. Ik heb er geweest maar ik kan u niet meer schrijven. Tot morgen.”

NAAR HET FRONT.

NAAR HET FRONT

 Calais     2/1/1918  " wij zijn hier van den morgen om 7 uren in Calais gekomen en wij  moeten nog ne keer veranderen bij 4 of 5 dagen maar naar waar dat weten wij nog niet waarschijnlijk naar het frond maar ik en niemand weet het.  Nu, beminde zuster ik heb niet eer kunnen schrijven want ik heb bijna altijd zeer in mijne keel.

BETER DAN BIJ DE PIOTTEN….

 Op 4 januari  1918 schrijft hij uit Calais:

“Wij zijn hier beter dan in Honfleur .Men moet  hier bijna niet doen  maar we zijn min of meer in het gevaar  want de Duits durven hier nog komen bommen smijten met hun vliegmachienen. Ik ben nu bij de piotten niet meer ik ben nu bij de mortiers, dat zijn kleine kanonnen die in de tranchées staan en  ik moet maandag weg naar ? om de kanonnen te leren. Het is beter of de piotten want men moet geen zak en geen geweer dragen.”

Kleine kanons met 6 man trekken…

St. Quentin 12/1/1918  " ik heb uwen brief ontvangen waarop ik de goede gezondheid van u allen vind. Het is beter dan ik. Ik lig hier in bed en kan bijna niet roeren van het zeer aan mijn voeten .zij zijn vervrozen en ik kan niet gaan. Als ik moet naar het vertrek gaan  zij moeten hier mij dragen. Gij ziet dat het maar redelijk is. Nu gij vraagt  ook bij welk volk ik nu ben, men noemt dat volk "mortier de tranchee". Het zijn kleine cannonschens ,maar wij zullen gekleed zijn lijk paardevolk ,maar wij moeten zelf onze cannonschens trekken met 6 man ,maar wij zullen waarschijnlijk te zomer bij de grote canons gestoken zijn. Nu Alix , gij mag op het geschrift niet letten."

 St. QUENTIN, 15/1/18   " ...als ge nog iets wilt zenden in het kort zend het maar zohaast mogelijk want wij zullen vertrekken naar het frond en ge moogt geloven dat het dan geen zoo wel zal gaan om iets te zenden want het volk waarbij ik ben, de mortiers, zeggen ze, veranderen vele op het frond. "

NIEUWE KLEREN….   St Quentin 24/1/18     " Ik heb een brief gehad van Marguerite en er stond er op dat ik zeker naar het frond niet ging moeten gaan. Ja ze kijken daarachter niet ,alleman moet  hier weg, dat is hier geen centre meer gelijk Honfleur. Daar  is dat wat anders . Als gij daar iets had, moeste gij niet vertrekken maar hier moeten wij dinsdag weg. Wij hebben vandaag al onze kleeren gehad. "

SCHONE SOLDATEN…

 St Quentin 25/1/18 “ … Wij zijn nu  gekleed met een schoone uitgesneden  broek en paar hoge qitten die tot aan onze knien komen.  Wij zijn nu schoone soldaten. Het is jammer dat wij moeten vertrekken naar het frond. Hier zitten wij goed, ik zouw willen teeken voor de reste van den oorlog hier uit te doen”

WE MOGEN NIET SCHRIJVEN WAAR WE ZIJN

En den 29e januari schrijft hij dat hij om 11u. van uit St. Quentin vertrekt en ‘s anderen daags dat hij ‘s morgens om 6u. In Calais aangekomen is. De volgende dag schrijft hij: “Het mag niet geweten zijn waar wij liggen, ik mag zelfs op de  brief niet zetten Calais, ik zou moeten zetten front.”.          

Tot 4 december 1918 verblijft hij daar en schrijft hij van uit het front.         

VAN HONFLEUR-CALIAIS - St QUENTIN NAAR HET FRONT...

VAN HONFLEUR-CALIAIS - St QUENTIN NAAR HET FRONT...

Tot eind december verlijft hij nog in Honfleur en stuurt zijn kerst- en nieuwjaarswensen.

Honfleur 21/12/17  " Alice, als gij wilt een nieuwjaar zenden  dan maar want ik moet vertrekken den 31sten van deze maand. Het is naar het front niet maar wij  weten  algelijk niet waar wij moeten zijn met 15 mannen."

Honfleur 25.12.1917  “ Beminde zuster,  Ik kom u een zalig hoogdag wenschen. Het is wel een weinig laat maar ik lig seder 3 dagen in bed met de zeere keel en de kurs gelijk een paard. Vandaag is gebeter en daarom zend ik u een kaart. Wenscht een hoogdag aan geheel de famille van u toegenegen broeder Achille”

 28/12/1917 schrijft hij een pathetische nieuwjaarsbrief:

“ Ik kom u een geluk en zalig nieuwjaar wensen. De goede gezondheid binst geheel het jaar ’18 . En ook de vrede want het duurt nu al lang genoeg dezen oorlog. Maar als wij het gelijjk zullen mogen hebben van die duitsch een weinig te doen springen met onze kleine cannonsches dan zal het wel gaan ,maar wij ook zullen misschien moeten springen voor hunder.  Maar nu tot daar ,wij strijden voor God ,voor u en voor het vaderland. Wij moeten strijden tot der dood en wij zullen.

Van uit Calais schrijft hij:

Calais  3/1/1918  "    wij zijn hier veel beter dan in Honfleur. Wij moeten bijna niets doen. Het is jammer dat wij hier niet mogen blijven want ik zouw willen teken voor de rest van den oorlog hier te blijven. Wij  vertrekken maandag toekomende naar Eure (?).wij vermoeden wederom van het frond."

Calais  4/1/1918  "  ik ben nu bij de pioten niet meer ,ik ben nu bij de mortier dat zijn kleine  canonnen  die in de tranchee staan en ik moet maandag weg naar Eure (?) om de canonnen te leren. Het is beter of de pioten want men moet geen zak en geen geweer dragen.".

maar ik zal wel trachten mijne karot te trekken.”.

" MORTIER DE TRANCHEE "  

St Quentin 12/1/1918  " ik heb uwen brief ontvangen waarop ik de goede gezondheid van u allen vind. Het is beter dan ik. Ik lig hier in bed en kan bijna niet roeren van het zeer aan mijn voeten .zij zijn vervrozen en ik kan niet gaan. Als ik moet naar het vertrek gaan  zij moeten hier mij dragen. Gij ziet dat het maar redelijk is. Nu gij vraagt  ook bij welk volk ik nu ben, men noemt dat volk "mortier de tranchee". Het zijn kleine cannonschens ,maar wij zullen gekleed zijn lijk paardevolk ,maar wij moeten zelf onze cannonschens trekken met 6 man ,maar wij zullen waarschijnlijk te zomer bij de grot VERVOREN VOETEN    

St Quentin 18/1/18  " wij vertrekken donderdag toekomende naar het frond of wel zaterdag maar ik geloof wel van zajaar wensen. Als gij nog iets wilt opzenden gij hebt nog juist tijd want als wij op het front zullen zijn zal het wel geen zoo wel meer gaan dan hier want het zal wel een maand duren eer dat wij juist in onze divisie zullen zijn en nog ik zal trachten in een hospital te gaan met mijne vervroren voeten. Hier kijken ze daar niet achter e canons gestoken zijn. Nu Alie , gij mag op het geschrift niet letten."

NAAR HET FRONT.   St Quentin 24/1/18     " Ik heb een brief gehad van Marguerite en er stond er op dat ik zeker naar het frond niet ging moeten gaan. Ja ze kijken daarachter niet ,alleman moet  hier weg, dat is hier geen centre meer gelijk Honfleur. Daar  is dat wat anders . Als gij daar iets had;,moeste gij niet vertrekken maar hier moeten wij dinsdag weg. Wij hebben vandaag al onze kleeren gehad. "

SCHONE SOLDATEN…

 St Quentin 25/1/1   "  ik heb goed uwen brief ontvangen met die tien frank en gij zegt dat u zal een wat wachten van geld op te zenden. Ja ik ben van hetzelfde gedacht. Ik ben nu gerust van enige dagen. Ik heb ook gezien dat er geen porte monee en waren in Vertheuil  en dat gij een ging alen naar Poullac. Ja want de mijne is zeer slecht.  Wij zijn nu  gekleed met een schoone uitgesneden  broek en paar hoge qitten die tot aan onze knien komen.  Wij zijn nu schoone soldaten. Het is jammer dat wij moeten vertrekken naar het frond. Hier zitten wij goed, ik zouw willen teeken voor de reste van den oorlog hier uit te doen”

ZIJN PLAN TREKKEN

EEN SOLDAAT MOET ZIJN PLAN TREKKEN

Achiel vraagt zijn zus sokken op te sturen. Hij stopt die zelf en doet de was van zijn ondergoed.

Honfleur 17/7/17 "... wild zoo goed zijn  mij een paar zokken op te zenden  ook een weinig schrijfpapier want allen is hier toch zoo dier. “

Honfleur 29/7.1917 “ … Ge mag mij nog een of twee paar zokken en sjete om te stoppen zenden want in mijn zokken zijn er gaten;”

Honfleur 12/8/1917 “ Nu Alice, gij vraagt als ik mijne sokken doet stopen, neen Alix, het is ik zelf die mijne sokken stopt en zakneusdoeken en handdoeken wascht. Ik doet maar miin hemd en onderbaai waschen en ik ga ze meschien ook al licht begin al zehre waschen.

ACHIEL EN ZIJN GELDNOOD.

GELD VOOR FOTOS

Honfleur le 16 juillet 1917 « Beminde zuster, Ik neem het potlood in mijn hand om u enige te schrijven en de staat mijner gezondheid kenbaar te maken.. Ik heb mij gister mij doen trekken en het zij 6fr. van 12. Als gij mij geld opgezonden hebt gelijk gij ook weet dat ik 5 fr. gevraagd heb van een maat. Die 5fr en en die 6 fr. voor mijn portretten dat is al elf. Als gij zoo goed wilde zij mij nog een weinig op  te zenden. Dat zouw mij veel plijsier doen. Uw toegenegen broeder Achille.

 GELD ZENDEN PER RECOMMANDE

“ Honfleur 8/10/17 “ ... Alix, Ik heb geerne dat gij  geld zend maar gij mag geen geld zenden alzoo . Gij moet een recommande zenden of ne  mandat want dat is zeer gevaarlijk van de brieven te verliezen want ge moet niet geloven dat ik al de brieven heb.”

22/10/17    " ik heb goed uwen brief ontvangen met tien frank in. Ik zal altijd kunnen voortdoen. Ik heb geschreven naar George en Martha. Ik denk wel van in het eerste van de naaste maand in conge te mogen komen. Het weerd tijd."

GELD VAN NONKEL

St Quentin 19/1/1/18  "...nu Alice gij hebt gezegd dat het stuk niet uit mijne handen ging  vallen maar ik heb een stuk van 5 gehad van onkel Camiel…”

GELD OM TABAK TE KOPEN

Frond 21/2/18  “ Ik heb goed uwen brief ontvangen ook den mandat maar ik ben daarvan niet content want ik heb u al dikwijls genoeg gezeid  dat gij geen mandaten moeste zenden en moet nu 8 dagen wachten voor ik geld heb. Ik kan geen tabac kopen en als ik het geld heb zal er meschien geen tabac meer zijn. En  ik moet dan nog 5 frank aan Capon geven , k'heb dan nog 5  en ik moet daarmee tabac kopen , t'is nu 50 centiemen voor een pak .Ja maar ik moet ook geld hebben anderszins gij weet dat wel ,nu ik weet niet wat doen. Ik sta hier te kijken gelijk een zot”

Later schrijft hij: “ Ik neem de pen in mij hand om u eenige reken te schrijven en de stand van mijn gezondheid kenbaar te maken en verhoop van u allen het zelfde. Ik heb ook goed het klein pakje ontvangen. Nu Alix ik durf den tabac niet opzenden want er is hier een gestraft van tabac te zenden voor 30 dagen cachot. Ik zal hem mede brengen bij 8 dagen. Uw toegenegen broeder Achille “

SCHRIJVEN KOST GELD

 “ Ieder keer dat ik schrijf is het nu 1 fr of 2 fr voor 5 blaten en 5 enveloppen is het ne 1 f 25. Zoo als men ne keer of 2 in een week schrijf is het voor het minste 5 naar 6 fr per week. Zoo zie ne keer, zoo het is niet om de zot te houden met papier, niet waar Alice.”.

EEN KWADE BRIEF ...         Frond 2/3/18   " nu het is wederom het zelfde als ik iets vraag 't is wederom te veel. Wat dat ge daar zegt dat Capon van niemand geen geld heeft maar daarin zijt gij wel  bedrogen want ik heb het gezien, ik mag er van spreken want hij heeft wel geld van Demyttenaeres. Nu ik zal nooit niet meer vragen .'t Is al wel wat gij doet gij weet niet wat de soldaten lijden maar als gij moeste hier 2 dagen zijn waar ik nu ben gij zouw al genoeg weten wat soldaten zijn. Ik ben er voor 200 ? dagen zonder afgaan als ik het geluk heb van weer te keren.  Nu ik zal van mijn leven niet aan niemand niet meer vragen maar als den oorlog zal gedaan zijn 'k zal van niemand wat moeten hebben ook.".

MIJN GELD GEPAKT  

  Frond 7/4/18   "...gelijk gij al weet als gij den brief ontvangen had dat ik hier toegekomen ben zondag dat ik mijn geld gepakt geweest ben van de  fransmans op den trein van Bordeaux naar Paris. Ik spreek er noch van omdat gij al te mets den brief niet zouw ontvangen hebben. Alice, ik hoop wel dat gij me de recommande zult zenden omdat ik het allicht zouw hebben.”

IK ZIT ZONDER EEN SOU

  Frond  9/4/18   " mijn cameraad komt altijd zien wat dat ik schrijf maar het is een rare jongen, ik kan alzoo niet vele schrijven met zulke  mannen rond mij. Nu ‘k verlang eer ik geld krijg want ik zit hier zonder een sou en dat gaat niet wel. "

Front  28/7/18     GELD OM ORDONNANS  TE ZIJN.

" Nu beminde zuster, t' is met blijdschap dat ik u kom te zeggen dat ik zal ordonnans zijn van de capitain van mijne batterie. Ik zal nu nooit meer moeten naar de tranchee gaan en nooit meer moeten werken. Gij mag geloven dat ik blij ben want ik ging niet geerne naar de tranchee en ik moet het bij 10 dagen aanpakken en ik zal alle 14 dagen 10 fr.  hebben. Maar om ordonnans te zijn moet men voor het minste 75 fr bij hem hebben. Ik heb al met een ander moeten geld tonen. Ik had 25 fr van mij, 30 fr die gij mij gezonden heb en ik heb 50 fr gevraagd aan een cameraad om geld genoeg te kunnen tonen. Nu gij zouwt  moeten 50 fr zenden als ge wilt dat ik kan ordonans zijn want die officieren als zij iets moeten hebben moet gij zelf er achter gaan naar de winkel met u geld en zij betalen dat alle 15 dagen dus 2 keren te maand en hij heeft gezeid dat hij mij dan alle 15 dagen 10 fr drankgeld zal geven. Zo ik ga niet meer uitgaan om nog mij 25 fr te kunnen sparen en dan met de 50 fr  dat gij zal zenden dat zal dan 75 fr zijn. Ik zal dan waarschijnlijk nooit geen geld meer moeten  hebben  van thuis. Dat zal ook veel wel zijn dat zal dan voor mij alleen geen profijt zijn maar voor gijder ook. Nu beminde zuster, als gij wilt u broeder van het gevaar sparen t'is maar 50 fr te zenden en dan meschien nooit niet meer. Ik zal dan nooit zoo gelukkig geweest zijn bij den troep gelijk nu. Nu beminde zuster ik hoop wel dat gijder aan mijne vraag niet zal weigeren want het ware wel vreed voor mij."

Front 13/10/18   " ik kom den brief van George te ontvangen met een 10 fr in waarvan ik zeer content ben want nu heb ik nogal noodig want kreveren zullen wij hier van honger als wij geen geld moesten hebben om iets te kopen. Nu, morgen moeten de belgen wederom vooruit. 't Is tot Gent dat ze nu  moeten gaan en is de franschman die voortgaat. Nu den oorlog zal geen jaar meer duren dat is iets die heel zeker is."

IN BEZET BELGIE  ALLES OM TE DIERST.

“ ...Het eten aldaar: de boter was 40 fr van de kilo 't is serieus en nog een vindelijk, het brood was aan 3 fr  de kilo, het  vleesch 2 keren per week een,

de groote van een vinger, 100 grammen 2 fr en het was voor sauwse te maken, zoo  de belgen hebben in 4 jaar geen vleesch geeeten en alles dat ge kosten denken, alles om te dierst.”

Gent 12/12/18      ALLES VEEL DUURDER DAN BACHTEN DE KUPE

" ik kom juist 3 brieven te ontvangen, een van 29 en den 30e van de 11e maand en van den 4e december. Gij zegt dat het een alf maand is dat gij van mij geen  nieuws gehad heeft een alf  maand kan niet zijn of de brieven zijn achter gebleven. Maar ik heb in 8 dagen niet geschreven daar ik in conge was bij nonkel August en ik had het u geschreven eer ik vertrok. Als ik eerder in de batterie gekomen ben heb ik het sanderendaags geschreven. Gij zegt dat gijder staat om zot te komen. Ge moet nu op mij niet meer denken, er zal niets meer gebeuren, den oorlog is nu gedaan en het is toch ook niet noodig dat men  alle dage schrijft nu tegenwoordig nietwaar want hier waar we nu zijn is alles vele dierder dan bachten de kupe. “

DAG EN NACHT WERKEN EN BIJNA GEEN ETEN

Frond  16/4/18   ".... ik heb goed uwen reccomande ontvangen waarvan ik zeer content ben. Nu beminde zuster ik kan hier voor het moment niet dikwijls schrijven want ben in mijne batterie  niet, ben bij autos en ik moet hier bijna dag en nacht werken en bijna geen eten. 'I is toch vreed soldaat moeten zijn en nog geen eten hebben. Ik verlang tot dat ik weder in mijne batterie ben want 't is hier niet goed, ge moogt het zeker zijn. Als ik weder in mijne batterie ben zal ik mij ne keer laten trekken met mijn hondje 't is al getrokken bij mijne cameraad en 't is zoo schoone ."